روان‌شناسی، روان‌شناسی یا روانشناسی؟

دکتر حمید پورشریفی، متخصص در روانشناسی سلامت، فروردین 1390 poursharifih@gmail.com

از دیرباز جامعه‌ی روانشناسی در ایران با این سئوال مواجه بوده است که روانشناسی بنویسیم یا روان شناسی؟ برخی از صاحب نظران و موسسه های متخصص در نگارش فارسی مطرح می کنند که همانند "زیست شناسی" که از دو کلمه زیست و شناسی تشکیل شده است و نمی توان آن را در یک کلمه ادغام نمود، لازم است روانشناسی نیز به صورت روان شناسی / روان شناسی نوشته شود. از طرفدارانِ جدانویسی این ادله نیز شنیده می شود که نگارش به صورت "روانشناسی" ممکن است موجب شود این کلمه "روا" "نَشناسی" خوانده شود. در طرفِ دیگر، صاحب نظرانی مطرح می کنند که "روان شناسی" اسم با مسمایی برای این رشته نیست. به عبارتی دیگر رشته ی روانشناسی، رشته ای نیست که در آن "روان" مورد مطالعه قرار گیرد و به همین خاطر اگر بتوان زیست شناسی را جدا نوشت این امر در خصوص روانشناسی صادق نخواهد بود. نگاه دوم باعث شد که در بسیاری از کتاب ها و مجله ها و سازمان ها، سبک نگارش "روانشناسی" مقبول افتاد که از آن جمله می توان به آرم انجمن های علمی نظیر انجمن روانشناسی ایران، انجمن ایرانی روانشناسی، انجمن روانشناسی بالینی ایران، و انجمن روانشناسی اجتماعی ایران؛ لوگوی مجله های روانشناختی نظیر روانشناسی معاصر، روانشناسی؛ آرم دانشکده هایی نظیر دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران؛ و واژه نامه هایی نظیر واژه نامه ی روانشناسیِ زنده یاد دکتر محمدنقی براهنی اشاره کرد.

به نظر می رسد تا این اواخر سنگینی رای در میان صاحب نظران به نفع سرهم نوشتن، یعنی نگارش به سبک"روانشناسی" بوده است، اما ورود فرهنگستانِ زبان و ادب فارسی به امر واژه گزینی در رشته های مختلف از جمله روانشناسی و نگاه فرهنگستان مبنی بر جدانویسی البته با نیم فاصله، یعنی نوشتن به صورتِ "روان شناسی" موضعی را ایجاد کرده است که هرچند ممکن است به نفع جدانویسان ارزیابی شود، در عین حال شاید بتوان آن را موضعی میانه تلقی نمود؛ چرا که در جدانویسی با نیم¬فاصله در واقع با یک واژه مواجه هستیم.

اما ضرورت پرداختن به این بحث چیست؟ زمانی در عرصه ی روانشناسی کشور، مجله ها و کتاب های چاپ شده آنقدر محدود بود که شاید اختلاف نظر در سبک نگارش مشکل عمده¬ای ایجاد نمی کرد. اینک فرهنگ مکتوب در حوزه ی روانشناسی کشور با سرعت تمام حجیم می شود. آخرین سندِ جمعی منتشر شده، یعنی "مجموعه مقالات سومین کنگره انجمن روانشناسی ایران" که قریب 360 مقاله را در 864 صفحه با قلم 5/8 در خود جای داده است، یکی از شواهد این مدعاست. در چنین شرایطی وجود اختلاف نظر و یا سلیقه باعث می شود وقت قابل توجهی از ویرایشگران صرف توجه سبک نگارش شود. به نظر می رسد وقت آن رسیده است که انجمن روانشناسی ایران به عنوان وسیع ترین تشکل عملی کشور در حوزه ی روانشناسی به تنهایی و یا با هماهنگی دیگر انجمن های علمی کشور، در این خصوص موضع رسمی و مشخصی را اتخاذ نماید.

لازم است به دانشجویان عزیز یادآوری شود که اگر روزی انجمن روانشناسی ایران بخواهد موضع رسمی خود را اعلام نماید به نظر می رسد انتخاب میان دو سبک نگارش "روانشناسی" یا "روان شناسی" خواهد بود و می توان به جرات گفت نوشتن "روان شناسی" یعنی وجود یک فاصله بین "روان" و "شناسی" نادرست است و به نظر می رسد "روان شناسی" توسط کسانی نوشته می شود که به جدانویسی معتقدند ولی به نیم فاصله یا نحوه ی تایپ آن آگاهی ندارند و یا اینکه در این خصوص دقت لازم را مبذول نمی کنند. یادآوری دیگر اینکه خواه "روانشناسی" انتخاب شود خواه "روان شناسی"، لازم است در کل متن تعهد به این انتخاب حفظ شود.

به نقل از: انجمن روان‌شناسی ایران

http://iranpa.org/Portal/default.aspx?tabid=437&ArticleId=156